U organizaciji Kancelarije za romska pitanja i Lokalne akcione grupe u okviru ROMACTED programa u petak (2. avgust) su održana predavanja na teme stradanja Roma u Kragujevcu oktobra 1941. godine i u nacističkom koncentracionom logoru Aušvicu u Poljskoj. Predavanja su održana povodom obeležavanja 75 godišnjice stradanja ove nacionalne manjine u Aušvicu 1944. godine kada je pogubljeno nešto manje od tri hiljade.
- U noći između 2. i 3. avgusta 1944. godine nacisti su u Aušvicu u takozvanom podlogoru za Rome (Zigeunerlager) u gasnim komorama pogubili 2.987 pripadnika romske nacionalne manjine među kojima je bio i veliki broj žena i dece, kaže Tanja Đorđević, facilitator u okviru ROMACTED programa.
Nakon tog zločina logor je zatvoren, a pogubljeni Romi bili su iz svih delova Evrope – Nemačke, Austrije, Češke, Slovačke, Poljske, Francuske, ondašnje Jugoslavije. Namera nam je da se ovakvim podsećanjima stradanja nikada ne zaborave, ističe ona i priča o poseti Aušvicu kada je prisustvovala obeležavanju tog datuma otvaranjem izložbe Vidi i ne zaboravi.
O stradanju Roma u Kragujevcu oktobra 1941. godine govorila je istoričarka Kristina Jorgić Stepanović koja je rekla da je na osnovu istraživanja i preciznom metodologijom utvrđeno da je 21. oktobra te godine streljano 205 lica romske nacionalnosti i da taj broj može biti i veći.
- Podaci su zasnovani na istraživanjima koja su vršena prošle godine u okviru pripreme dokumentarne izložbe Susedi kojih više nema – stradanje Roma u Kragujevcu oktobra 1941. godine, kaže Jorgić Stepanović, autorka izložbe i kustos u Muzeju 21. oktobar.
Prvi put da na ovakav način obeležavamo stradanje Roma u Drugom svetskom ratu. Namera nam je da potomke naučimo o istoriji i stradanju jer mnogi jedva da znaju ili ni ne znaju koliko romskog naroda stradalo pored ostalih, kaže Zoran Pavlović, koordinator za romska pitanja.